บทที่ 1 พยัญชนะไทยและไตรยางค์

บทที่ 1

พยัญชนะไทยและไตรยางค์

พยัญชนะ คือ อักษรที่ใช้แทนเสียงแปร (เสียงที่เปล่งออกมากระทบส่วนใดส่วนหนึ่ง

หรือหลายส่วนในปาก ได้แก่ คอ เพดาน ปุ่มเหงือก ไรฟัน ริมฝีปาก ซึ่งทำให้เกิดเสียงต่าง ๆ เช่น กอ จ่อ ทอ บอ)

ตัวอักษรที่ใช้แทนเสียงแปร มี 44 ตัว หรือ 44 รูป คือ¹

ก	ข	ฃ	ค	ฅ	ฆ	ง
จ	ฉ	ช	ซ	ฌ	ญ
ฎ	ฏ	ฐ	ฑ	ฒ	ณ
ด	ต	ถ	ท	ธ	น
บ	ป	ผ	ฝ	พ	ฟ	ภ	ม
ย	ร	ล	ว	ศ	ษ	ส	ห	ฬ	อ	ฮ

ในจำนวนพยัญชนะในภาษาไทยทั้ง 44 ตัว ที่ไม่ใช้แล้วมี 2 ตัว คือ ฃ ฅ

เสียงของพยัญชนะในภาษาไทยมี 21 เสียง 44 รูปดังนี้²

1. เสียง /อ/ ใช้อักษรแทนเสียงเป็น อ

2. เสียง /ฮ/ ใช้อักษรแทนเสียงเป็น ห ฮ

3. เสียง /ก/ ใช้อักษรแทนเสียงเป็น ก

4. เสียง /ค/ ใช้อักษรแทนเสียงเป็น ข ฅ ค ฅ ฆ

5. เสียง /ง/ ใช้อักษรแทนเสียงเป็น ง

6. เสียง /จ/ ใช้อักษรแทนเสียงเป็น จ

7. เสียง /ช/ ใช้อักษรแทนเสียงเป็น ฉ ช ฌ

8. เสียง /ย/ ใช้อักษรแทนเสียงเป็น ญ ย

9. เสียง /ร/ ใช้อักษรแทนเสียงเป็น ร

10. เสียง /ต/ ใช้อักษรแทนเสียงเป็น ฏ ต

11. เสียง /ท/ ใช้อักษรแทนเสียงเป็น ฐ ฑ ฒ ถ ท ะ

12. เสียง /ซ/ ใช้อักษรแทนเสียงเป็น ศ ษ ส ซ

13. เสียง /ด/ ใช้อักษรแทนเสียงเป็น ฎ ฑ ด

14. เสียง /น/ ใช้อักษรแทนเสียงเป็น ณ น

15. เสียง /ล/ ใช้อักษรแทนเสียงเป็น ล ฬ

16. เสียง /ฟ/ ใช้อักษรแทนเสียงเป็น ฝ ฟ

17. เสียง /ป/ ใช้อักษรแทนเสียงเป็น ป

18. เสียง /พ/ ใช้อักษรแทนเสียงเป็น ผ พ ภ

19. เสียง /บ/ ใช้อักษรแทนเสียงเป็น บ

20. เสียง /ม/ ใช้อักษรแทนเสียงเป็น ม

21. เสียง /ว/ ใช้อักษรแทนเสียงเป็น ว

คำว่า “ไตรยางค์” หมายถึง สามส่วน มาจากคำว่า “ไตรย” (สาม) กับ “องค์” (ส่วน)

ซึ่งหมายถึง อักษร 3 หมู่ ที่ได้จัดแยกออกมาเป็นพวก ๆ จากพยัญชนะ 44 ตัว นั่นเอง ได้แก่ อักษรสูง อักษรกลาง อักษรต่ำ³

การแยกพยัญชนะออกเป็น 3 หมู่นั้นถือเอาเสียงเป็นสำคัญ พยัญชนะตัวใดพื้นเสียง

มิได้ผันด้วยรูปวรรณยุกต์ มีสำเนียงอยู่ในระดับสูงก็จัดไว้เป็นพวกอักษรสูง พยัญชนะตัวใดที่ยัง

ไม่ได้ผันด้วยวรรณยุกต์ สำเนียงอยู่ในระดับกลางก็จัดเป็นพวกอักษรกลาง เป็นต้น ดังตารางที่ 1

ตารางที่ 1 แสดงการแยกพยัญชนะเป็น 3 หมู่

อักษรกลาง		อักษรสูง			อักษรต่ำ
					อักษรคู่		อักษรเดี่ยว
ฎ ด บ	ก จ ฏ ต ป อ	ศ	ข ฃ ฉ ถ ฐ ผ ฝ ษ ห	ส	ค ช ฑ ท พ ฟ ซ ฮ	ฆ ฌ ฒ ธ ภ	ง ญ ณ น ม ฬ	ย ร ล ว

1. อักษรสูง มี 11 ตัว มีวิธีจำง่าย ๆ ดังนี้

ฉัน เฝ้า ผี เศรษฐี ขี่ เสือ หา ขวด ถุง

2. อักษรกลาง มี 9 ตัว มีวิธีการจำดังนี้

ไก่ จิก เด็ก ตาย (ฎ ฏ) บน ปาก โอ่ง

3. อักษรต่ำ มี 24 ตัว มีวิธีการจำดังนี้

พ่อ (ภ) ค้า (ค ฆ) ฟัน ทอง (ฑ ธ ฒ)

ซื้อ ช้าง (ฌ) ฮ่อ งู ใหญ่ นอน อยู่ ณ ริม โม ฬี โลก

อักษรต่ำ 24 ตัว แบ่งออกเป็น 2 พวก คือ อักษรคู่ และอักษรเดี่ยว

อักษรคู่ คือ อักษรต่ำที่มีเสียงคู่กับอักษรสูง มี 14 ตัว ได้แก่ ฅ ฆ ช ฌ ซ ฑ ฒ ท ธ พ ภ ฟ ฮ

อักษรเดี่ยว คือ อักษรต่ำที่ไม่มีเสียงคู่กับอักษรสูง มี 10 ตัว ได้แก่ ง ญ ณ น ม ย ร ล ว ฬ

พยัญชนะทั้ง 3 หมู่ สามารถผันเสียงวรรณยุกต์ได้ดังนี้⁴

อักษรสูง ผันเสียงวรรณยุกต์ได้น้อยที่สุด 2 เสียง และผันวรรณยุกต์ได้เพียงรูปเดียว คือผันด้วยไม้โทเท่านั้น

อักษรกลาง ผันเสียงวรรณยุกต์ได้ครบทุกเสียง และทุกรูป ได้แก่ สามัญ เอก โท ตรี จัตวา

อักษรต่ำ ผันเสียงวรรณยุกต์ ได้แก่ สามัญ เอก โท มีเสียงตรี แต่ห้ามใช้ไม้ตรีผัน ให้ใช้ไม้โทผันเป็นเสียงตรี เช่น เชิ้ต และถ้าเป็นอักษรต่ำ สระสั้น จะเป็นเสียงตรีโดยไม่ต้องใช้รูปวรรณยุกต์กำกับ เช่น นะคะ เป็นต้น